پارکهای ملی

پارکهای ملی به عنوان نمونه های برجسته از طبیعت کل کشور و ذخیره گاههای ارزشمند طبیعی محسوب میشوند. بنابراین اعمال مدیریت صحیح و کارآمد مبتنی بر نگاه علمی و کارشناسی (به دور از سلیقه) و بهره گیری از تجربیات کشورهای مجرب علاوه بر ایفای نقش بزرگترین و بهترین سرمایه های ملی طبیعی و ایجاد زمینه های حفاظتی، تحقیقاتی و آموزشی در جهت جذب توریست و کسب درآمدهای ارزی بسیار بالا و شرایط آب وهوایی متغیر که نتیجه آن وجود هزاران گونه گیاهی مرتعی، دارویی، صنعتی و صدها گونه جانوری متنوع که بعضاً منحصر بفرد در سطح جهان بوده اند می باشیم. در یک جمله ایران جهانی است با وسعتی کوچکتر، متاسفانه  و علیرغم داشتن موهبتهای الهی و تمدنی کهن، ملیتی اصیل و مکتبی سالم و سرآمد و کامل تا کنون موفق به بهره‌برداری معقول از منابع موجود نشده ایم.عنایت ریاست محترم سازمان و پیگیری و تلاش مجدانه جناب آقای تهرانی مدیرکل محترم نظارت وبازرسی برای اولین بار در طول تاریخ سازمان متبوع موجب شد تا تعدادی از روسای پارکهای ملی که به واقع و درعمل با مشکلات و مسائل پارکداری مواجه هستند و از این طرق فشارهای زیاد و طاقت فرسای کار به همراه محیط بانان زحمتکش متحمل می شوند برای ارتقاء سطح علمی مدیریتی و تنویر افکار آنان و آشنایی با مدیریت پارکداری در کشور لهستان که دارای 23 پارک ملی بوده و تجربیات خوبی را در امور مزبور دارد اعزام گردند لذا جا دارد از مساعدت این عزیزان تشکر و گزارش بازدید بعمل آمده را بشرح زیر ارائه نماید  :

 کشور لهستان با وسعتی حدود یک پنجم خاک کشور ما تا دو دهه قبل جزو بلوک شرق بوده و در حال حاضر به عضویت اتحادیه اروپا در آمده است. وضعیت توپوگرافی این کشور بیشتر هموار و پوشیده از جنگلهای  پهن‌برگ نم دوست و سوزنی برگ کاج و اراضی تورب زار است. میزان بارندگی و رطوبت میانگین سالانه 600 میلیمتر بوده بطوریکه سطح مناطق جنگلی را دربعضی از فصول سال آب فرا میگیرد. بدلیل یکسان بودن تیپ طبیعی از تنوعات گیاهی و جانوری زیادی برخودار نیستند. در خلال جنگهای جهانی اول و دوم و انقلاب صنعتی و بهره‌برداری بی رویه از جنگلهای اروپا آسیب جدی به منابع طبیعی این کشور وارد شد مع الوصف خیلی زود متوجه موضوع شده و درجهت احیای آن با مدیریت صحیح بر آمدند و امروز با کمترین تنوعات زیستی بیشترین بهره را می برند. کشور لهستان دارای 23 پارک ملی بوده و تعداد 10 میلیون نفر از 36 میلیون توریستی که در سال به این کشور مسافرت می کنند از پارکها بازدید می نمایند. ضمن اینکه 4 میلیون کاربر اینترنتی نیز هرساله از سایتهای اختصاصی این پارکها بهره برداری می کنند. بیشتر توریستهای پارکها را جوانان و دوستداران طبیعت تشکیل می دهند. برای هر بازدید کننده در زون توسعه پارکهای ملی و در هر هکتار 3 تا8 متر مربع و برای هر 6 نفر محقق همان مقدار جاده در نظ  گرفته می شود. مسیرهای بازدید عمدتاً جاده های پیاده رو و دوچرخه رو و مشابه جاده های مالرو مناطق کشورمان است با این تفاوت که همه مسیرها دارای تابلوهای راهنمای مناسب و شکیل هستند.

 امور زیست محیطی در این کشور بعهده وزارت محیط زیست بوده و کلمه حفاظت بدلیل بالا رفتن سطح اطلاعات زیست محیطی مردم و همچنین همکاری آنان در تمیز نگه داشتن محیط برای زندگی از عنوان این وزارتخانه حذف شده است.

    حفاظت از بیومها و زیستگاهها در شرایط مساعد این کشور و بالا بودن اطلاعات زیست محیطی و ساماندهی دامداری و کشاورزی بصورت کاملاً مکانیزه و توسعه شهرها و روستاها براساس طرح جامع و پیش بینی شده 20 ساله و چشیدن مزه اقتصادی جذب توریست تقریباً به تعداد جمعیت کشور در هر سال، و کسب درآمد ارزی زیاد از این طریق درحد استاندارد جهانی بوده و تخلفاتی مانند دام، شکار و صید، تصرف اراضی، ریختن زباله و فاضلاب دیگر معنایی ندارد. بعنوان مثال در طول مدت سفر کوچکترین زباله نه تنها در سطح پارکهای ملی  بلکه در سطح روستاها و شهرها نیز مشاهده نشد. از طرفی وجود انجمنهای قوی و مقتدر مردمی محیط زیست و صندوقهای تعاونی تشکلها دلیل بر حمایت محیط زیست بوده است.

    روز جهانی کنوانسیون رامسر را تمام مردم لهستان جشن می گیرند و اعتقاد دارند تالاب انزلی ضامن بقای 8 تالاب بین المللی موجود در این کشور می باشد. در طول مدت اقامت در کشور لهستان از 4 پارک ملی این کشور بنامهای Bialowieski  Wigierski  Biebrzanski  Kampinoski  بازدید بعمل آمد که خلاصه نتایح آن به شرح زیر می باشد :

1- شرایط ایجاد پارک ملی :

   مساحت پارکها نباید کمتر از 10 کیلومتر مربع باشد. دارای استعداد طبیعی به لحاظ گونه های گیاهی و جانوری بوده و حداقل تنش با روستاییان داشته باشد. دارای مصوبه قانونی و حدود و نقشه مشخصی باشد و مورد تایید سازمانهای بین المللی محیط زیست و جاذبه توریستی هم داشته باشد.

2- تشکیلات پارک ملی :

    دارای رییس، معاون اجرایی، معاون آموزشی و توریستی، معاون تحقیقاتی، معاون مالی واداری و واحدهای آتش نشانی و هواشناسی بوده و رییس پارک از طریق کاندیدایی چند نفر ارزیابی و انتخاب و به حکم وزیر به مدت 5 سال به سمت مدیر پارک منصوب می شود. ضمناً رییس پارک علاوه بر تحصیلات عالیه باید از تجربه کافی برخوردار بوده و محیط بانان بومی و دارای مدرک دیپلم بودند.

3- لبـاس فرم :

    کلیه پرسنل پارک دارای لباس متحدالشکل در 2 نوع بودند که لباس کار در فضای داخل منطقه سبز رنگ و لباس رسمی به رنگ قهوه ای بود. آرم اختصاصی هر پارک بر روی بازو و درجات آنان بر روی یقه لباس نصب میگردد.

4- محیط بانان :

    اعم از زن و مرد دارای وظایف گوناگون بودند. گروه ضربت، گروه گشتهای پیاده، گروه مستقر در سرمحیط‌بانیها و چنانچه بصورت انفرادی به داخل مناطق می رفتند یک قلاده سگ آموزش دیده نیز بهمراه خود می بردند. تجهیزات انفرادی آنها شامل سلاح کمری، دوربین، باتوم، دستبد، بی سیم و تلفن همراه و دستگاههای GPS و دفترچه یادداشت وقایع روزانه بود.

5- برجهای دیده بانی :

    در حاشیه و نقاط حساس منطقه برجکهای دیده بانی با چوب ساخته شده که مشخصات منطقه بر روی صفحه‌ای چوبی در داخل آنها نصب گردیده است و محیط بانان برای کنترل راحت تر مناطق بویژه آتش‌سوزی از آنها استفاده می کنند.

6- طرحهای جامع مدیریت و نظارت پیوسته :

    تمام پارکهای ملی دارای طرح جامع مدیریت بوده و نظارت پیوسته در مقاطع 5 ساله برای مدت 20 سال در آنها اجرا می گردد. مواردی مانند شکار غیر مجاز درآنها بندرت دیده می شود.

7-  سپر حفاظتی

 کلیه پارکهای ملی دارای سپر حفاظتی در ابعاد وسیع و مساحت تا چند برابر وسعت محدوده اصلی پارکها بودند.

8- هماهنگی

مدیران پارکها هماهنگی لازم را با شهرداریها داشتند.

9- نقشه و تابلوهای راهنمای

 حاشیه و مرکز پارکها و مسیرهای عبور توریستها مجهز به نقشه و تابلوهای راهنمای متعدد است. هر پارک دارای چند ایستگاه هواشناسی مجهز و نیز ایستگاههای متعدد باران سنجی است. در کلیه پارکها ایستگاههای متعدد آتش نشانی و تجهیزات و خودروهای اطفاء حریق وجود دارد.

10- زون بندی

 کلیه محدوده پارکها زون بندی شده و محدودیتها و ممنوعیتهای مربوط به هر منطقه در آنها برابر قانون اعمال می گردد.

11-  امکانات اقامتی و پذیرایی برای توریست ها

تمام پارکها دارای امکانات اقامتی و پذیرایی برای توریست ها بودند. استفاده توام از جاذبه های طبیعی و تاریخی برای جذب توریست به مناطق کاملاً مشهود بود.

12- احیاء جنگلها و انجام امور تحقیقاتی مستمر

احیاء جنگلهای تخریب شده با استفاده از نهالستان اختصاصی در پارک و انجام امور تحقیقاتی مستمر در پارکها از جمله اقدامات اساسی در آنها بحساب می آید.

 پیشنهادات :

الف) راه رسیده به اهداف پارکهای ملی مستقل نمودن تشکیلات پارکها که به تبع آن از مدیر منفل و صاحب اختیار و بودجه مستقل بهره مند خواهد شد. فلذا در کنار استقلال مطالعات طرح جامع، اجرای تحقیقات، احداث راههای دسترسی، تابلوها، آتش نشانی، مفسرین طبیعت، امور تحقیقاتی و آموزشی و توریستی، ملبوس و فرم و شکل آن و بطور کلی همه موارد مورد نیاز یک ذخیره گاه طبیعی ثبت و مورد بهره برداری قرار گیرد.

ب) سهیم نمودن افراد بومی و محلی در سود حاصل از جذب توریست و یا درآمدهای حاصل از طریق شکا و صید و تفرج و استفاده از آنان به عنوان راهنما.

ج) احداث مراکز اقامتی و پذیرایی در محدوده سپر حفاظتی منطقه و اجاره آن به علاقمندان بومی.

د) اجرای تجربیات کشور مزبور مشروط به لحاظ نمودن فرهنگ کشورمان دست آوردهای خوبی را به همراه خواهد داشت .

منبع : وبلاگ پارکداری 

www.tarrahifazayesabz.blogfa.com