رشته فضاي سبز

افزايش جمعيت شهرها باعث بالا رفتن ارزش زمين و در نتيجه استفاده حداکثر از زمين جهت ساختمان سازي شده است. اين مسأله متأسفانه نماي شهرها را به مجموعه اي از سنگ و بتن تبديل کرده است. تراکم جمعيت به همراه ايجاد آلودگيهاي مختلف منجر به پيدايش و افزايش بيماريهاي قلبي و تنفسي مي شود. علاوه بر اينها، ابتلا به بيماري روحي و رواني هزينه اي است که انسان در ازاي دور شدن از طبيعت مي پردازد. در اين شرايط فضاي سبز شهري مي تواند عاملي راهگشا در تعديل آلودگي هوا (از طريق جذب آلاينده هاي هوا)، بالا بردن رطوبت نسبي هوا، کاهش آلودگي صوتي (به عنوان لايه اکوستيک) و ايجاد زيبايي بصري نقش داشته، محيط دلنشيني را در کنار محيطهاي کار و زندگي براي شهروندان فراهم آورد.
فضاي سبز فراشهري نيز با ايجاد پارکها و شکل دادن مناطق گردشگري و منظره سازي محوطه هاي ويژه مي تواند نقش موثري در جاذبه هاي گردشگري و اقتصاد شهرها داشته باشد.
در ذيل به ذکر خلاصه اي از اقدامهاي انجام شده در راستاي تأسيس اين رشته و اهميت آن مي پردازيم:
تعريف و هدف
بر اساس نياز کشور به تربيت نيروي متخصص فضاي سبز جهت برنامه ريزي، طراحي، احداث، نگهداري و مديريت فضاي سبز شهري و فراشهري (نظير کمربند سبز و پارکهاي جنگلي) شوراي عالي برنامه ريزي در سال 72 در دويست و شصت و يکمين جلسه خود تأسيس رشته مهندسي فضاي سبز را تصويب نمود.
اين رشته ابتدا در دانشگاه تبريز و سپس در دانشگاه تهران (در سال 1379) دانشجو پذيرفت. مواد درسي اين رشته شامل دروس عمومي، کشاورزي، معماري و عمران مي باشد که دانشجويان در طي يک دوره چهار ساله با تلفيق هنر، فن و علم کارآيي لازم براي حرفه خود را مي يابند.
اهميت و جايگاه در جامعه
امر طراحي و اجراي فضاي سبز و همچنين نگهداري و مديريت آن تاکنون به دست افراد غير متخصص بوده است. افراد نيمه متخصص نيز با ديدگاه تک بعدي معماري يا باغباني قادر به حل مشکل فضاي سبز و ارتقاي آن از نظر کيفي نمي باشند. اهميت و برتري فارغ التحصيلان مهندسي فضاي سبز در اين نکته است که توانايي تلفيق علم، فن و هنر را دارند. به عبارت روشن تر، قسمت عمده اي از علوم و فنون کشاورزي نظير باغباني، خاک شناسي و آبياري، علوم پايه نظير اکولوژي و گياه شناسي را با هنر طراحي در هم مي آميزند و همين دخالت دادن علوم مختلف در احداث فضاي سبز، دانش آموختگان اين رشته را منحصر به فرد مي کند.
ضعف محاسبات مهندسي در فضاهاي سبز تاکنون باعث وارد آمدن زيانهاي بي شماري نظير ضربات ناشي از سرما، گرما، و خشکسالي شده که اين مسائل با انتخاب نوع گياه (که مي تواند علاوه بر سازگاري اکولوژيکي داراي جنبه هاي زيبايي شناسي منحصر به فرد باشد) سيستم آبياري مناسب، نوع خاک و... قابل پيشگيري است. مهندسي فضاي سبز همچنين از نظر هنري نظير شعر و موسيقي حايز اهميت است. يک مهندس فضاي سبز بايد رنگها را به خوبي بشناسد و با دنياي مرموز رنگها آشنا باشد. همچنين با شکلها و بافتها که در بخش فضاي سبز بسيار متنوع مي باشند (نظير شکل درختان و درختچه ها، بوته ها و گلها) آشنايي داشته و همان طور که يک موسيقيدان با ترکيب نتها موسيقي دلنشيني مي سازد، در مهندسي فضاي سبز نيز با ترکيب شکلها، رنگها و بافتها و با در نظر گرفتن اصولي مثل سادگي، تنوع، تکرار، تأکيد، تسلسل و مقياس، وحدتي به وجود آورده مي شود که مي تواند بي نظير باشد.

درس هاي اين رشته:

تواناييهاي لازم براي داوطلبان اين رشته و ادامه تحصيل در آن
همان طور که اشاره شد، اين رشته يک رشته بينابيني است. لذا داوطلب لازم است از طرفي داراي ذوق خلاقيت و ابتکار در طراحي با توجه به کاربرد محوطه مورد نظر باشد و از سوي ديگر به دروس کشاورزي علاقه مند باشد و براي موفقيت بيشتر در دوران تحصيل بايد به علوم روان شناسي و اطلاعات جديد در خصوص منظره سازي و فن آوريهاي زيباسازي منظره نظير سيستمهاي آب نما و نورپردازيهاي ويژه توجه نمايد.
تواناييهاي فارغ التحصيلان
فارغ التحصيلان با توجه به دروس متنوعي که در دوره تحصيل مي گذرانند قادر خواهند بود تا:
- در زمينه پرورش گياهان زينتي (درختان و درختچه ها، گياهان آپارتماني، گلهاي شاخه بريده و...) فعاليت و تحقيق نموده و حتي گونه هاي وحشي بومي ايران را به مجموعه گياهان زينتي اضافه نمايند.
- با توجه به شناخت عوامل اقليمي و اکولوژيکي هر منطقه، طرح کاشت گياهان مناسب محل را ارائه دهند و به انتخاب گياهان با راندمان اکولوژيکي بالا که در امر پالايش هوا موثر باشند، بپردازند.
- معابر، سازه ها و سيستمهاي آبياري فضاهاي سبز مختلف نظير پارکها، مجتمعهاي مسکوني، محوطه هاي توريستي و... را طراحي نمايند.
- چمن کاري استاديومها و ساير محوطه هاي ورزشي را اجرا و نظارت کنند.