شهر سبز رویای دست نیافتنی است
تهران _ 24 خرداد 1384 _ پایگاه اطلاعات معماری و شهرسازی - طلیعه اکبری :
افزایش سریع نسبت جمعیتی در محیط‌های شهری، چشم‌انداز «شهرهای سبز» را در کانون توجه روز جهانی محیط زیست امسال قرار داده است. «شهرهای سبز»، محیطی سالم و پاک برای پرورش کودکان است که تحقق آن در گرو برنامه‌ریزی هدفمند و استفاده از دانش شهری همسو با سیاست‌های جهانی است.
اگر چه ممکن است هنوز تصور چشم‌انداز «شهرهای سبز»، برای کشورهای در حال توسعه، تصوری آرمان‌گرایانه باشد، اما برنامه‌های زیست محیطی سازمان ملل متحد، در جهت کاهش آلودگی هوا، بهبود وضعیت بهداشت و افزایش دسترسی به آب پاک، دست‌یابی به این هدف را بیش از پیش میسر خواهد کرد.
بر اساس بیانیه دبیر کل سازمان ملل متحد، در روز جهانی محیط زیست، تمرکز بشر در شهرهای بزرگ، امکان دست‌یابی به اهداف توسعه هزاره را کم کرده است و ایجاد شهرهای دوست‌دار محیط زیست، چالشی بسیار بزرگ است که خروج از آن، مستلزم بهره‌گیری از فن‌آوری‌ها و تخصص‌های لازم در حال و آینده است.
امروزه توسعه ناپایدار شهری و به دنبال آن، افزایش فاکتورهای زیست محیطی مرگ و میر، تغییر نگرش دولت‌های محلی در توجه به ضوابط زیست محیطی و ایجاد «شهرهای سبز» را به مرکز توجه متخصصان و کارشناسان شهری تبدیل کرده است.
دکتر «محمدرضا مثنوی» استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، به حداقل رساندن آلاینده‌های آب، خاک و هوا را جزو مهم‌ترین اهداف شهرهای سبز خواند و افزود: «در کنار این اقدام اساسی، راهکارهایی چون کاهش تولید زباله و تفکیک آن در مبدا، محدود کردن سفرهای شخصی و تشویق مردم به پیاده‌روی در سطح شهر، جلوگیری از ساخت و ساز در فضای سبز شهری و ارتقای فضای سبز شهری با مشارکت شهروندان، موجب کاهش آلودگی‌های زیست محیطی، افزایش رونق اقتصادی و در نهایت پرورش استعدادهای انسانی می‌شود.»
به گفته این استاد دانشگاه، ایران 9 درصد منابع نفت و 15 درصد منابع گاز دنیا را در اختیار دارد که حدود 3/1 درصد گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کند.
مثنوی، با توجه به این آمار و نیز تولید روزانه 5/1 میلیون تن آلاینده هوا در ایران، تبدیل کلانشهر تهران را به شهر سبز، غیرممکن دانست و اضافه کرد: «تبدیل شهری که به جای برخورداری از دره‌های عمیق سبز و گونه‌های جانوری و گیاهی متنوع، در دود غوطه‌ور است، به شهر سبز و محیطی با هدف حفظ آرامش خاطر و سلامت جان مردم، کاری بسیار دشوار خواهد بود.
«ویکتوریا چمالی» مسئول جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست نیز گفت: «آنچه که دسترسی به شهرهای سبز را تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های انسان قرن 21 کرده، نابودی روستاها و زیست‌گاه‌های کوچک در ازای بزرگ شدن شهرهاست که برای جلوگیری از روند شناخت شاخص‌های مهم شهرهای سبز چون میزان سرانه فضای سبز بر اساس جمعیت و استانداردهای زیست محیطی بسیار موثر است.»
مهندس «شهریار عیوض‌زاده»، عضو تشکل جبهه سبز ایران، پیدایش محیط غیرزیستی را از نتایج منفی شهرنشینی دانست و افزود: «شهرنشینی مبتنی بر توسعه ناپایدار و برنامه‌ریزی‌های هدایت نشده به ویژه در سال‌های اخیر، موجب دور شدن انسان از مواهب طبیعی و رخ دادن سونامی‌های خاموشی چون مرگ و میر 500 هزار نفر در سال به دلیل بیماری‌های تنفسی شده است.»
وی فرهنگ‌سازی و مشارکت مردم را از جمله راهکارهای عملی رسیدن به این آرمان دانست و افزود: «آن چه کشورهایی چون ژاپن را در حفاظت از محیط زیست موفق کرده است، حس مالکیت شهروند ژاپنی نسبت به شهر و محل زندگی است که متاسفانه در ایران این حس بسیار ضعیف است و تفاوت بین تابعیت و شهروندی به درستی مشخص نشده است. اگر حس شهروندی و آگاهی نسبت به حقوق شهروندی در ایران تقویت شود، می‌توان به مشارکت مردم امیدوار شد و گامی به جلو، برای رسیدن به آرمان «شهرهای سبز» برداشت.»
دکتر «ابوالفضل وطن‌پرست»، مدیرعامل جبهه سبز ایران، نیز فراهم شدن زیرساخت‌های حقوق شهروندی را از جمله راهکارهای مناسب برای ایجاد مشارکت مردم در توسعه «شهرهای سبز» دانست و افزود: «توجه و شناخت، نسبت به ضرورت ایجاد فضاهای عمومی، اعتقاد به تغییر فضاهای شهری در رسیدن به دیدگاه‌های مدرن کمک‌کننده است.
بررسی‌های قرن‌های 18 و 19 نشان داده است که انسان همیشه در معرض آسیب سازه‌های غیرطبیعی است که با هدف توسعه هدفمند موجب سلب آسایش انسان‌ها شده است. بنابراین در تعریف و ترسیم چشم‌انداز شهر سبز، پیش بینی و تصور توان طبیعی زمین برای اسکان جمعیت در سال‌های آینده و پس از آن تنظیم استراتژی‌های مکانی چون فضای عمومی، اندازه و ارتفاع سازه‌ها و چگونگی گسترش شهر در طول و عرض، نه تنها ضروری به نظر می‌رسد، بلکه برنامه‌ریزان را به سمت تفکری سازمان‌یافته سوق می‌دهد. »
ماخذ : پایگاه اطلاع رسانی شهرسازی و معماری
